DİKKATLİ OLMAK

Ehl-i dikkat katreden eyler ummana intikal. (La Edri - sahibi belirsiz)

Kendini biraz bilen insan yaşamın ciddi bir iş olduğunu fark eder. Ve bilir ki ciddi işler dikkat ister. Dikkatsizlik ciddiyetsizlik demektir. Dikkatsizce yaşanılan durumlar, zaman ve yaşamın heba edilen, boşa harcanan bölümleridir. Şimdilerde, dikkat eksikliğinin affı mümkün olmayan bir dönem yaşanıyor. İnsanlar, gevşek davranışları nedeniyle kaybettiklerini artık geri kazanamayacakları bir zamandalar. Çünkü belli bir eğitim süresinin kolay kolay bir daha tekrarı olmayacak son sınavlarını yaşıyorlar. Bu kadar aciliyet gerektirmeyen, bu kadar sona yakın olmayan ve deneyimlerinin tekrarının beki daha mümkün olduğu dönemlerde bile dikkatsizlik, ağır sonuçlar doğuran bir değer noksanlığıdır. Demek ki varlık her zaman, bulunduğu her durumda belli bir dikkati göstermek zorundadır. Durumun gerektirdiği ölçüde dikkatli olamamak, insanın kendisisnden beklenen insanlık mevkiine gelememesi, dolayısıyla sorumluluklarının bilincine varamaması ile sonuçlanır. Bu sonuç, sınavlarının ağırlaşması, yani sıkıntılar, ıstıraplar ve zaman kaybı demektir.

Dikkat denilen ruhsal, zihinsel, şuursal ve duygusal değer, insanın kendisine kazandırması gereken bir "basiretlilik" durumudur. Kolay değildir. Fakat varlığın yükselen yolunda edinilmesi kaçınılmaz olan bir ruh halidir. Tekamülün şartıdır. İnsanın kendini yetiştirmesi en büyük ibadettir, bu bilinen bir husustur. Diğer erdemler yanında karşılaşılan durumlar ölçüsünde dikkatli olabilmek melekesini geliştiren insanlar, madde ve mana dünyasında başarılı olmak için en önemli bir niteliğe sahip olmuşlardır. Yeterli dikkati bulunduranlar neyin önemli neyin önemsiz olduğunu hemen anlar ve dikkatlerinin yönünü ve ölçüsünü ona göre ayarlayabilirler. Dikkat, gerginliği değiştirilebilen bir tel gibidir. Devamlı çok gergin halde tutulan bir tel, vasfını kaybeder ve kopar. Oysa azaltılıp çoğaltılabilen bir dikkat yeteneği, dikkatini doğru kullanan insanın durumları doğru değerlendirmesi demektir. Lüzumsuz ve gereksiz gerginlik, insanın asabını ve bedenini zorlar, hatta tahrip eder. Yazının alt başlığında belirtildiği üzere, "ehl - i dikkat" olanlar, gerektiğinde küçük bir belirtinin çok büyük bir olayla ilgili olduğunu görebilecekleri gibi, gürültülü, gösterişli, büyük gibi görünen bir şeyin de hiç önemsiz ve dikkate değmez olduğunu değerlendirebilirler.

Dikkatli olmak olgunlaşmak, gelişmek ve zamanda geri kalmamak için gereklidir. Dikkatini geliştirmek, insanın kendisini eğitmesine bağlıdır. Bunu için bilimsel yöntemler de bulunmuştur. Yukarda değinildi, normalde insan dikkatini belli bir noktaya ancak belli bir süre için yoğunlaştırabilir. Süre uzarsa yorulmaya başlar, yogunluk kaybolur. Süreyi uzatmak çalışarak olur. Bilgili ve olgun bir insanla bir hırsız, bir şaki, bir katil de icabında aynı keskin dikkati gösterir. Fakat her iki grupta dikkatin amacı ve hedefi başkadır. Biri hayır ve iyilik için yoğunlaşırken, diğerinin amacı şerirliktir. Her şey gibi burada da tercih hakkının doğru ya da yanlış kullanımı söz konusudur. Ayrıca, kendini manevi yönde geliştirmek isteyenlere dikkatlerini birden fazla noktada tutma yolları da hayırlarına olarak açık bırakılmıştır.

Aslında çok şumullü olan "dikkat" konusunun bu yazı ile yalnızca bazı noktalarına değinilmiştir.

Osman Türkmenler 15 Nisan 2012

Yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir.